RBT 504 - Radyasyondan Korunma ve Sağlık Fiziği

Dersin Amaçları

Temel fiziksel kavramların incelenmesi, atom ve çekirdeğin yapısı, radyoaktiflik ve radyoaktif dönüşüm makanizması, radyoaktif dönüşüm kinetiği, aktivite birimleri: Fotonların, nötronların, ve yüklü parçacıkların madde ile etkileşimi ve enerji kayıp mekanizmaları; Radyasyon dozimetresi, temel kavram, nicelik ve birimler, İç ve dış radyasyon kaynaklarından alınan dozların hesaplanması; Radyasyonun biolojik etkileri, doz-cevap karakteristikleri, iç dozimetri için temel bioloji, radyasyonun insan sağlığına etkisi, ağırlaştırılmış doz birimleri; Personel ve alan gözetimi ve kaza hali için radyasyon dozimetri sistemlerinin tasarım ve uygulamaları, sağlık fiziği cihazları: radyasyon dedektörleri, parçacık sayım cihazları, doz ölçüm cihazları, nötronların ölçülmesi; cihazların kalibrasyonu, sayım istatistiği; Radyasyon dozimetresinin teori ve pratiğinin radyasyondan korunma amaçlı uygulamaları, Radyasyondan korunma kriterleri ve doz limitleri, Dış radyasyon kaynaklarından korunma, temel zırhlama hesapları ve optimizasyon. İç radyasyon kaynaklarından korunma, maksimum izin verilebilen vücut yükünün ve hava ve sudaki konsantrasyonun belirlenmesi, iç radyasyon kaynaklarından doğan zararın belirlenmesi, radyasyon kaynaklarının, çalışanların ve çevrenin kontaminasyon kontrolü, yüzeysel kontaminasyon limitleri; radyoaktif artık idaresi, zarar tetkiki ve optimizasyon; Koruyucu ölçümlerin yapılması: tıbbi kontroller, vucutta biriken radyoaktivitenin yaklaşık hesabı, bireylerin radrasyon cihazları ile kontrolü, radyasyon ve kontaminasyon incelemeleri, hava numunelerinin değerlendirilmesi, rutin çevre kontrol ve ölçümleri. Güç reaktörü, yakıt çevrimi, üniversite, hızlandırıcı, tıp ve çevre sağlık fiziğine ilişkin özel kavramlara değinilmesi.

Dersin Tanımı

Nükleer güç reaktörleri başta olmak üzere, nükleer enerjinin kullanıldığı tüm sistemlerin tasarımında ve kullanımında radyasyondan korunma ile ilgili hususlar göz önünde bulundurulmaktadır. Sağlık fiziği veya radyasyon sağlığı, bireylerin veya halk kitlerinin radyasyonun zararlı etkilerinden korunması ile ilgili tüm konuları kapsamaktadır. Sağlık fizikçileri radyasyon kaynaklarının kullanıldığı tesislerin ve işlemlerin planlanmasında, personelin aldığı radyasyon dozunun en aza indirgenmesi ve daima izin verilen maksimum limitlerin altında kalmasını sağlayacak güvenlik önlemlerinin alınması ve personelin ve çevreninin sürekli gözetim altında tutularak gereken radyasyon kontrol ve ölçümlerin yapılması, alınan önlemlerin işlerliğinin denetlenmesi ve işlerliğini yitirdiği durumlarda zararın belirlenmesi ve telafisi için gereken önerilerin yapılmasından sorumludur. Bilim ve mühendislik anlamında sağlık fiziği, temel olarak farklı tipte radyasyonun ve radyoaktif malzemenin fiziksel ölçümü, radyasyon dozu ile biyolojik zarar arasındaki niceliksel ilişkinin kurulması, radyasyon güvenliği ile ilgili donanım, işlem ve çevrenin tasarlanması ile ilgilidir. Bu derste, sağlık fiziği veya radyasyondan korunma alanında uzmanlaşacak olanların yanısıra, nükleer güç santralleri, araştırma kurumları, tıp ve endüstride radyasyon teknolojisinin kullanıldığı her alanda çalışacak olanların, radyasyonla çalışan tüm profesyonellerin bilmesi gereken radyasyondan korunma ile ilgili kavram ve yöntemler verilecektir